Ordinat Yayınları 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 77-79 Cevapları

HAZIRLIK SORULARI

1. Ahmet Haşim’in “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı makalesini bularak sınıfta okuyunuz (2. etkinliğe
yöneliktir.).

🔑Cevap: Makaleyi okumak için tıklayın.

2. Şiirin ahenk ve şekil özelliklerinin içerikle ilişkisi var mıdır? Tartışınız.

🔑Cevap: Şiirde ahenk ve şekil özellikleri içerikle bazı şiirlerde ilişkilidir. Bunun en güzel örneklerini Nazım Hikmet’te görüyoruz. Şairin bazı uzun şiirlerinde senaryo havası sezilir. Şairin Kerem Gibi, Orkestra isimli şiirlerinde ses ahengi ve şekil ile içerik ilişkilidir. Bir merdiven basamaklarını andıran şiirde orkestra ahengi vardır. Şiirde üç telli sazın yeni hayatı ve güçlü yapıyı temsil eden orkestrası gerçekleşir.

3. Yahya Kemal’in “Süleymaniye’de Bayram Sabahı” adlı şiirini bularak sınıfta okuyunuz ( 3. etkinliğe yöneliktir. ).

🔑Cevap: Aşağıdaki şiiri okuyunuz.

Artarak gönlümün aydınlığı her saniyede
Bir mehâbetli sabah oldu Süleymâniye`de
Kendi gök kubbemiz altında bu bayram saati,
Dokuz asrında bütün halkı, bütün memleketi
Yer yer aksettiriyor mavileşen manzaradan,
Kalkıyor tozlu zaman perdesi her an aradan.
Gecenin bitmeye yüz tuttuğu andan beridir,
Duyulan gökte kanat, yerde ayak sesleridir.
Bir geliş var!.. Ne mübârek, ne garîb âlem bu!..
Hava boydan boya binlerce hayâletle dolu…
Her ufuktan bu geliş eski seferlerdendir;
O seferlerle açılmış nice yerlerdendir.
Bu sükûnette karıştıkça karanlıkla ışık
Yürüyor, durmadan, insan ve hayâlet karışık;
Kimi gökten, kimi yerden üşüşüp her kapıya,
Giriyor, birbiri ardınca, ilâhî yapıya.
Tanrının mâbedi her bir tarafından doluyor,
Bu saatlerde Süleymâniye târih oluyor.

Ordu-milletlerin en çok döğüşen, en sarpı
Adamış sevdiği Allah`ına bir böyle yapı.
En güzel mâbedi olsun diye en son dînin
Budur öz şekli hayâl ettiği mîmârînin.
Görebilsin diye sonsuzluğu her yerden iyi,
Seçmiş İstanbul`un ufkunda bu kudsî tepeyi;
Taşımış harcını gâzîleri, serdârıyle,
Taşı yenmiş nice bin işçisi, mîmâriyle.
Hür ve engin vatanın hem gece, hem gündüzüne,
Uhrevî bir kapı açmış buradan gökyüzüne,
Taa ki geçsin ezelî rahmete ruh orduları..
Bir neferdir, bu zafer mâbedinin mîmârı.

Ulu mâbed! Seni ancak bu sabah anlıyorum;
Ben de bir vârisin olmakla bugün mağrûrum;
Bir zaman hendeseden âbide zannettimdi;
Kubben altında bu cumhûra bakarken şimdi,
Senelerden beri rüyâda görüp özlediğim
Cedlerin mağfiret iklîmine girmiş gibiyim.
Dili bir, gönlü bir, îmânî bir insan yığını
Görüyor varlığının bir yere toplandığını;
Büyük Allah`ı anarken bir ağızdan herkes
Nice bin dalgalı Tekbîr oluyor tek bir ses;
Yükselen bir nakaratın büyüyen velvelesi,
Nice tuğlarla karışmış nice bin at yelesi!

Gördüm ön safta oturmuş nefer esvaplı biri
Dinliyor vecd ile tekrar alınan Tekbîr`i
Ne kadar saf idi sîmâsı bu mü`min neferin!
Kimdi? Bânisi mi, mîmârı mı ulvî eserin?
Taa Malazgirt ovasından yürüyen Türkoğlu
Bu nefer miydi? Derin gözleri yaşlarla dolu,
Yüzü dünyâda yiğit yüzlerinin en güzeli,
Çok büyük bir iş görmekle yorulmuş belli;
Hem büyük yurdu kuran hem koruyan kudretimiz
Her zaman varlığımız, hem kanımız hem etimiz;
Vatanın hem yaşayan vârisi hem sâhibi o,
Görünür halka bu günlerde teselli gibi o,
Hem bu toprakta bugün, bizde kalan her yerde,
Hem de çoktan beri kaybettiğimiz yerlerde.

Karşı dağlarda tutuşmuş gibi gül bahçeleri,
Koyu bir kırmızılık gökten ayırmakta yeri.
Gökte top sesleri var, belli, derinden derine;
Belki yüzlerce şehir sesleniyor birbirine.
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar`dan mı? Hisar`dan mı? Kavaklar`dan mı?
Bursa`dan, Konya`dan, İzmir`den, uzaktan uzağa,
Çarpıyor birbiri ardınca o dağdan bu dağa;
Şimdi her merhaleden, taa Bâyezîd`den, Van`dan,
Aynı top sesleri birbir geliyor her yandan.
Ne kadar duygulu, engin ve mübârek bu seher!
Kadın erkek ve çocuk, gönlü dolanlar, yer yer,
Dinliyor hepsi büyük hâtırâlar rüzgârını,
Çaldıran topları ardınca Mohaç toplarını.

Gökte top sesleri, bir bir, nerelerden geliyor?
Mutlaka her biri bir başka zaferden geliyor:
Kosova`dan, Niğbolu`dan, Varna`dan, İstanbul`dan..
Anıyor her biri bir vak`ayı heybetle bu an;
Belgrad`dan mı? Budin, Eğri ve Uyvar`dan mı?
Son hudutlarda yücelmiş sıra dağlardan mı?

Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?
Barbaros, belki, donanmayla seferden geliyor!..
Adalar`dan mı? Tunus`dan m, Cezayir`den mi?
Hür ufuklarda donanmış iki yüz pâre gemi
Yeni doğmus aya baktıkları yerden geliyor;
O mübârek gemiler hangi seherden geliyor?

Ulu mâbedde karıştım vatanın birliğine.
Çok şükür Allaha, gördüm, bu saatlerde yine
Yaşayanlarla beraber bulunan ervâhı.

Doludur gönlüm ışıklarla bu bayram sabahı.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME SORULARI

1. Okuduğunuz şiirin temasını söyleyiniz.

🔑Cevap: Bursa’da Zaman şiirinin teması estetik haz kaynağı olan Bursa’nın güzelliğidir.

2. Okuduğunuz şiirde geçen tarih ve mimari ile ilgili sözcük veya sözcük gruplarını bulunuz.

🔑Cevap: Tarih ile ilgili sözcük ve söz grupları: Orhan zamanı, fetih günleri.

Mimari ile ilgili sözcük ve söz grupları: Cami, şadırvan, duvar, çeşme, türbe, çini.

3. Okuduğunuz şiirde geçen “rüya” ve “hayal” ile ilgili ifadeleri açıklayınız.

🔑Cevap: Şiirde rüya ve hayal ifadeleri: Duyduk bir musiki zamandan, son uykumuzu hayal içinde uyumak, belki de rüyası büyük cedlerin. Tanpınar için rüya, tıpkı akıl gibi, hatta ondan daha üstün ve da ha derin bir bilme aracıdır. Varlık, sırlarını rüyalarla açıklar. Ayrıca sanatın kaynağı da rüyadır.

4. Şiirde geçen renk ve ses ile ilgili sözcükleri bularak bunların hangi amaçla kullanıldığını tartışınız.

🔑Cevap: Şiirde sesle ilgili “şakırdayan su” ve “kanat şakırtısı” sözcükleri vardır. Şiire musiki katmak için kullanılmıştır. Şiirde renkle ilgili “ormanın yeşili” ve “göğün mavisi” sözcükleri vardır. Şiiri gözümüzde canlandırarak resim yapmıştır.

5. Şiirde Bursa’nın hangi tarihî eserleri ifade edilmiştir?

🔑Cevap: Bursa’nın tarihi eserleri, eski cami avlusu ve Orhan zamanından kalma duvar.

6. Şiirdeki ahenk unsurlarını (ölçü, kafiye, redif, nakarat; ses, kelime ve kelime grubu tekrarı, ses akışı vb.) belirleyiniz.

🔑Cevap: Şiirde ahenk unsurları şiire musiki etkisi ile haz katar. Şiir duyulmak için de yazıldığından dolayı ahenk katar.

7. Aşağıdaki sözcük gruplarını şiirin bütününü dikkate alarak açıklayınız.

🔑Cevap: Bir rüyadan artakalmanın hüznü: Alışılmamış bağdaştırma yapılmıştır. Yarım kalmış, tamamlanamamış rüyalar için üzülürüz. Gerçek hayatta gerçekleşmeyen durumların rüyalarda gerçekleşmesini umarken orada da gerçekleşmez. Bu durumda duyduğumuz üzüntüdür.

Güvercin bakışlı sessizlik: Alışılmamış bağdaştırma yapılmıştır. İnsanın sessizliği bir güvercinin bakışlarına gizlenmiştir.

Zafer müjdesi: Gerçek anlamda ifade edilmiştir. Kazanılan bir zaferin haberi veriliyor.

Geçmiş zamanın sihri: Alışılmamış bağdaştırma yapılmıştır. Geçmiş zamanda yaşanılanların geleceği etkilemesi bir sihre benzetilmiştir.

Bir anda saat, gün ve mevsimi yaşamak: İnsanın yaşadığı duygu geçişlerinin anlık olarak her şekilde görülebileceğinden bahsetmiştir.

8. Okuduğunuz şiirden hareketle şiir ve şair ilişkisini açıklayınız.

🔑Cevap: Ahmet Hamdi Tanpınar rüya, hayal ve zaman kavramları üzerinde durur. Saf şiir anlayışıyla yazar. Hece ölçüsü kullanır. Rüya kavramı onu çok düşündürür. Tarihi ögeleri sıkça kullanır.

9. Okuduğunuz şiir saf şiir anlayışına uygun mudur? Niçin?

🔑Cevap: Şiir, saf şiir anlayışına uygundur. Şiir biçim ve içerik yönünden mükemmeldir. İdeolojik kaygı yoktur. İmgeler vardır.

10. Şiirden hareketle tenasüp ve teşhis sanatlarına örnek veriniz.

Tenasüp(gün-saat, zaman-geçmiş, servi-gül, su sesi- kanat şakırtısı). Teşhis( Bir zafer müjdesi her isim – bir musiki gibi zamandan.)

Bizi Takip Edin

Diyariedebiyat.com ailesi olarak sunduğumuz paylaşım ve içerikleri yakından takip etmek için sosyal medyada bizi takip edin.

📌Facebook grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌Telegram grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌İnstagram hesabımızı takip etmek için tıklayın.

📌Twitter takip için tıklayınız.