10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1. Dönem 1. Yazılı (BEP)

2021-2022 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI …………………………………………LİSESİ 10. SINIFLAR TÜRK DİLİ VE DEBİYATI DERSİ 1. DÖNEM 1. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞTİM(BEP) YAZILI SINAVI

Adı-Soyadı:                                       No:                               Sınıfı:

SORULAR

Orhun Abideleri

Orhun Yazıtları Göktürk (Köktürk) imparatorluğunun ünlü hükümdarı Bilge Kağan döneminden kalan yazılı taşlardır. Bu taşlar, hem maddi hem de manevi bakımdan Türk dili, kültürü ve tarihinin en değerli anıtlarıdır. “Türk” kelimesi, Türk milletinin adı olarak ilk defa bu bengü taşlarda geçmektedir. Bunlar, Türk edebiyatının ilk şaheseri, Türk hitabet sanatının muhteşem örneği, Türk yazı dilinin ilk belgeleridir. Şüphesiz daha önceki dönemlerden kalma Türkçe metinler ve kitabeler de vardır.

Orhun Yazıtları bilinen ilk Türkçe yazıtlardır. Göktürkler‘in dil ve edebiyatları konusunda Türkçe bilgi veren tek kaynak, Moğolistan‘da, Orkun Irmağı yakınında Koşo Tsaydam bölgesinde bulunan bu yazıtlardır. Kül Tigin Yazıtı 732 yılında, Bilge Kağan Yazıtı 735 yılında, Bilge Tonyukuk Yazıtları 720‘li yıllarda dikilmiştir.

Orhun Yazıtları bir çeşit siyasi hatırat, tarih ve beyanname niteliği taşımaktadır. Orhun Yazıtlarında ve Orkun-Yenisey bölgelerindeki çeşitli çağlara ait diğer yazılı belgelerde işlek bir nesir dili göze çarpar. Bu durum, Türkler arasında, Gök Türkler’den önce de bir okuma-yazma durumu olduğunu gösterir. Orhun yazıtları hitabet üslubu ile yazılmıştır. Bilge Kağan’ın yeğeni Yollığ Tigin’in yazdığı Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında, Bilge Kağan, atalarının nasıl devlet kurduklarını, tahta geçtiği sırada devletin ne durumda olduğunu, kendisinin ne gibi önemli faaliyetlerde bulunduğunu, bir dereceye kadar milletine hesap verir gibi, zaman zaman gururlu bir anlatımla ortaya koymuştur. Kül Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarında adı geçmeyen Bilge Tonyukuk, kendi yazıtında Bilge Kağan’ın askeri başarılarında büyük rol oynadığını, yönetimde de yapıcı faaliyetlerde bulunduğunu anlatmaktadır…

UYARI:İlk 4 soruyu metne göre cevaplayınız!

1. Bilge Tonyukuk kendi yazıtında neyi anlatmaktadır? Yazınız. (10p)

2. Orhun Yazıtlarının önemini parçadan yola çıkarak göre açıklayınız? (10p)

3. Orhun Yazıtlarının bulunduğu yeri parçadan bularak yazınız? (10p)

4.Orhun Yazıtları hangi devlet ve hangi hükümdar döneminde yazılmıştır?(10p)

5. “Cümlede işi yapan öğe öznedir.” bu açıklamaya göre cümlenin öznesi hangisidir?

“Bugün okula annem geldi.”

6. Boşluklara noktalama işareti koyunuz.

Pazardan elma  (   ) armut ve karpuz aldım(  )

7. Bugün sabah erkenden amcamın oğlu Ali’yi gördüm? cümlesindeki hangi kelime büyük harfle başlamalıdır. (10p)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde benzetme vardır? (10p)

A) Bugünkü toplantı çok verimliydi.

B) Sabah yediğim simit taş gibiydi.

C) Akşam yemeğinde ıspanak yedim.

D) Tarladaki zeytinleri topladık.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisi soru cümlesidir?  (10p)

 A)Ayşe: Bugün de hava soğuk.

 B)Fatma: Türkiye’nin başkenti neresidir?

 C)Ali: Bu masal çok güzeldi.

 D)Biz de törene katılacakmışız.

10. Aşağıdaki kelimelerin karşıt(zıt) anlamlarını karşılarına yazınız. (10p)

Savaş  :

Ağır    :

Paylaş: