ÖMER SEYFETTİN’İN HİKÂYELERİ

Türk Edebiyatında hikâye türünün en ünlü temsilcilerinden olan Ömer Seyfettin eserleri, II. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte, siyasileşme ve batılılaşma sürecine giren geleneksel bir toplumun yaşadığı değişimlerin bir aynası gibidir. O, ulus devlet olma yolunda, ümmetçi zihniyetten Türkçülük fikrine geçiş mücadelesini verenlerin başında gelmektedir. Bu mücadelesi sırasında toplumun kurumlar ve değerlerindeki değişmeyi, aydın-halk yabancılaşmasını ve milli kimliğe uzaklaşmayı görmüştür ve eserlerini bu doğrultuda vermiştir.

İçinde yaşadığı toplum için verdiği en büyük savaş, dağılma sürecine giren hızla toprak kaybeden bir devlet ve fakirlikle mücadele eden Türk milleti için kurtuluş çaresi olarak gördüğü Türkçülük fikridir. II. Meşrutiyet döneminin siyasileşme sürecinde Ziya Gökalp ile birlikte Türkçülük fikrini sistematize eden ve çerçevesini çizenlerin başında gelir. Türkçülük fikirleri ile beraber, savaştan yeni çıkan, ekonomisi sarsılmış ve isyanlarla otoritesi tehlikeye giren bir toplumun karşı karşıya kaldığı durumları göstermek istemiştir. Batı ile temaslar ve ekonomik zorluklar sonucu, toplumun tutum, değer, ahlak ve düşünce tarzlarında yarattığı olumsuz yönleri görerek manevi değerlere ve dini öğelere sarılmıştır.

Başta hikaye olmak üzere, şiir, tiyatro, hatıra ve makale dalında eserler veren Ömer Seyfettin’in yazı hayatı savunduğu Yeni Lisan ve Milliyetçilik akımıyla bir paralellik gösterir. Hemen hemen yazdığı bütün eserler, üç kıtaya yayılmış büyük bir imparatorluğun dağılma döneminde yaşadığı kesitler ve bu sürecin birey ve toplum üzerindeki etkileri çerçevesinde şekillenmiştir. O, toplumun yaşadığı bu buhranın teşhisini hem ortaya koymuş hem de buna bir çözüm önerisi getirmiştir. Ömer Seyfettin çok iyi bir gözlemciydi ve bazen kendi hatıralarından, bazen arkadaşlarının anlattıklarından hikaye çıkarabilecek bir yeteneğe sahipti. Başkası için çok küçük veya önemsiz denebilecek küçücük bir olay Ömer Seyfettin için bir hikaye veya hikayenin ana hatlarını oluşturabiliyordu.

Eserlerindeki zengin mevzunun diğer bir nedeni de, kısa yaşamına rağmen kendi hayat tecrübelerini de yazı hayatına aksettirebilmesidir. Trablusgarp ve Balkan savaşı sırasında aktif olarak orduda yer alması, esir düşmesi ve İstanbul’a dönüşünde bir edebiyat çevresi içinde yer alışı ona zengin bir malzeme sunmuştur. Ömer Seyfettin Genç Kalemler Dergisinde yerini alması “Bahar ve Kelebekler” adlı hikayesiyle olmuştur. Hikayede 97 yaşında bir nine ve 18 yaşındaki torununun torunu ile olan konuşma anlatılmaktadır. Nine Fransızca roman okuyan genç kıza kendi dönemindeki samimi, milli ve sosyal değerlere yabancılaşmamış hayat tarzını tasvir eder ve genç kızın kendi manevi dünyasından nasıl uzaklaştığını anlatır. Hikaye, zamanın alafranga kadınına bir eleştiri niteliği taşır.

Ömer Seyfettin’in hikayeleri tarihi olaylarla eş zamanlı olarak belirir. Bomba, Beyaz Lale, İrtica Haberi, Hürriyet Bayrakları, Primo Türk Çocuğu bu nevidendir. Birinci Dünya Savaşı sırasında da yazdığı hikayeler, hem imparatorluğun güçlü zamanına özlem hem de o zamanki dağılma sürecine bir moral desteği niteliğindedir. Hükümdara itaat, ülke sevgisi, cihat anlayışı ve iman gücünün anlatıldığı bu hikayeler Başını Vermeyen Şehit, Pembe İncili Kaftan, Kütük, Vire, Forsa, Kaç Yerinden, Teke Tek, Kızıl Elma Neresi ve Nadan’dır. Bu hikayelerin yanısıra toplumun taassubunu ve İslamı yanlış yorumlamaktan kaynaklanan olayları konu aldığı Büyücü, Türbe, Kurbağa Duası, Kesik Bıyık, Eleğimsağma gibi hikayeleri de mevcuttur.

KAYNAKÇA

BİRİNCİ, ELİF, Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Türk Toplumu, Yüksek Lisans Tezi.

Bizi Takip Edin❤️

Diyariedebiyat.com ailesi olarak sunduğumuz paylaşım ve içerikleri yakından takip etmek için sosyal medyada bizi takip edin.

📌İnstagram hesabımızı takip etmek için tıklayın.

📌Facebook grubumuza katılmak için tıklayınız.