Cem Yayınları 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 181 Cevapları

Metni Anlama ve Çözümleme Soruları

1. Okuduğunuz “Ölmez Otu” metninde, anlamı verilen kelimelerin dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.

2. Metnin tema ve konusunu belirleyerek noktalı alanlara yazınız.

🔑Cevap: Metnin teması ve konusu : Üçlemenin son eseri “Ölmez Otu”nda tekrar Çukurova’ya inen köylülerin buradaki çalışma şartları, Muhtar Sefer, Taşbaşoğlu ve Memidik’in sonları anlatılır. Serinin her üç romanında; insan-doğa ilişkisi, çalışma şartlarının zorluğu ve insan ilişkileri ayrıntılı bir biçimde işlenmiştir.

3. Metindeki temel çatışmayı ve bu çatışma etrafında yer alan diğer çatışmaları belirleyiniz

🔑Cevap: Metindeki çatışma: Memidik, Ömer’den yediği dayağı erkeklik gururuna yedirememiş ve kimsenin yüzüne bakamaz hale gelmiştir. Memidik, insanların karşısına dimdik çıkabilmek, Zeliha’yı elde edebilmek ve kırılan gururunu onarabilmek için Sefer’i öldürmenin gereğine inanmıştır. Memidik, gerçekle hayali birbirine karıştırmaya başlar. Şevket’i Muhtar Sefer zannederek öldürür. Cesedi saklama telaşına düşer. İlk önce cesedi suyun içindeki bir ağaç köküne bağlar. İnsanlar tarafından fark edileceği düşüncesiyle ölüyü sudan çıkarıp bir kuyuya atar. Kuyunun başına üşüşen yırtıcı kuşlar Memidik’i tedirgin eder. Memidik, son çare olarak ölüyü gömer.

Eserdeki bir diğer çatışma Meryemce’nin oğlu Uzunca Ali ile arasında geçenleri içerir. Ali, yaşlı anasını alıp Çukurova’ya gitme konusunda kararsızdır. Daha önce çektiği sıkıntılar yüzünden anasını köyde bırakmayı düşünür. Bütün köy hazırlıklarını tamamlamış, Çukurova’ya doğru yola çıkmıştır. Ali, kendisine yardım edeceği umuduyla Taşbaşoğlu’nu beklemektedir. Ancak Taşbaşoğlu’nun gelmeyeceğini anlayınca anasını köyde uyurken bırakır, karısı ve iki çocuğunu yanına alarak yola koyulur. Çukurova’da çalışırken aklı hep anasındadır. Bu nedenle var gücüyle çalışıp bir an önce köye dönmek ister. Ali’nin çalışkanlığı ve Koca Halil ile yaptığı işbirliği köylüler tarafından kıskanılır. Ali’nin Meryemce’yi öldürdüğüne dair bir dedikodu yayılır. Bunun sonucunda Ali, köylüler tarafından dövülür. Bu durumu fırsat bilen Muhtar Sefer, Ömer’i türlü vaatlerle kandırarak Meryemce’yi öldürmesi için köye gönderir.

4. Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.

🔑Cevap: Metindeki olay örgüsü :Memidik, Ömer’den yediği dayağı erkeklik gururuna yedirememiş ve kimsenin yüzüne bakamaz hale gelmiştir. Memidik, insanların karşısına dimdik çıkabilmek, Zeliha’yı elde edebilmek ve kırılan gururunu onarabilmek için Sefer’i öldürmenin gereğine inanmıştır. Memidik, gerçekle hayali birbirine karıştırmaya başlar. Şevket’i Muhtar Sefer zannederek öldürür. Cesedi saklama telaşına düşer. İlk önce cesedi suyun içindeki bir ağaç köküne bağlar. İnsanlar tarafından fark edileceği düşüncesiyle ölüyü sudan çıkarıp bir kuyuya atar. Kuyunun başına üşüşen yırtıcı kuşlar Memidik’i tedirgin eder. Memidik, son çare olarak ölüyü gömer.

Eserdeki bir diğer olay Meryemce’nin oğlu Uzunca Ali ile arasında geçenleri içerir. Ali, yaşlı anasını alıp Çukurova’ya gitme konusunda kararsızdır. Daha önce çektiği sıkıntılar yüzünden anasını köyde bırakmayı düşünür. Bütün köy hazırlıklarını tamamlamış, Çukurova’ya doğru yola çıkmıştır. Ali, kendisine yardım edeceği umuduyla Taşbaşoğlu’nu beklemektedir. Ancak Taşbaşoğlu’nun gelmeyeceğini anlayınca anasını köyde uyurken bırakır, karısı ve iki çocuğunu yanına alarak yola koyulur. Çukurova’da çalışırken aklı hep anasındadır. Bu nedenle var gücüyle çalışıp bir an önce köye dönmek ister. Ali’nin çalışkanlığı ve Koca Halil ile yaptığı işbirliği köylüler tarafından kıskanılır. Ali’nin Meryemce’yi öldürdüğüne dair bir dedikodu yayılır. Bunun sonucunda Ali, köylüler tarafından dövülür. Bu durumu fırsat bilen Muhtar Sefer, Ömer’i türlü vaatlerle kandırarak Meryemce’yi öldürmesi için köye gönderir.

5. Metindeki kahramanların özelliklerini belirleyiniz.

🔑Cevap: Kahramanlar : Meryemce. İbrahim’in karısı ve Uzunca Ali’nin anasıdır. Meryemce romanda şöyle tasvir edilir: “İriyarı, beli bükülmüş, sivri çeneli, uzun yüzlü, elmacık kemikleri çıkık, gençliğinde iri gözlü olduğunu gösteren güzel, kara gözlü bir kadındı Meryemce. Tüm dişleri dökülmüş, avurduna geçmişti. Yüzü, gözlerinin kenarları, alnı, dudakları kırış kırıştı. Yeldirmesinin altında azıcık kalmış ak, kınalı saçının bir kısmı alnına dökülmüştü.” Köyün en yaşlı kadınlarından biri olan Meryemce, ailesine bağlı, fedakâr, inatçı ve dayanıklı bir kadındır. Oğluyla ilişkileri inişli çıkışlıdır. Kocasını erken yaşta kaybeden Meryemce’nin tek oğlu olan Ali, yaşlı kadının hayattaki en kıymetli varlığıdır.

Uzunca Ali: Meryemce’nin tek oğludur. Elif’in kocası, Hasan ve Ümmühan’ın babasıdır. Uzuca Ali, merhameti, dayanıklılığı ve sabrı ile dikkat çeker. Yazar, Ali’ni tasvirini şöyle yapar: “Ali, upuzundu, incecikti. Buğday benizli, kapkara kalın kaşlıydı. Yüzüne bakınca ilk kaşlarını görürdün. Çenesi kadınların çenesi gibi sivriydi. Şalvarı da eski, yamalıydı. Mintanı eskilikten rengini yitirmişti.” Ali’nin sanatçı bir tarafı vardı. Keyifli olduğu zamanlarda belindeki düdüğü çıkarır, çalmaya başlar. Hayat şartlarının zorluğu yanında annesinin kaprisleriyle de uğraşmak zorunda kalan Ali, Muhtar Sefer’in köydeki baskılarına karşı çıkan kişilerden biridir.

Taşbaşoğlu Mehmet: Yalak köyünde, Muhtar Sefer’in oluşturduğu baskı ve oyunlara isyan eden topluluğun başını çeker. Sefer, Taşbaşoğlu ile tartışmaya girmekten kaçınır. Çünkü Taşbaşoğlu, köyün en arkalı kişilerinden biridir. Köyde sözüne güvenilen bir kişi olarak bilinen Taşbaşoğlu, kendi başına karar alabilen, sorgulayan, gerektiğinde başkaldıran, kurtarıcı bir karakterdir. Belki de bu özelliklerinden dolayı köylü tarafından “ermiş” mertebesine çıkarılır. Köylüler, jandarmadan kaçtıktan sonra Çukurova’da köylülerinin yanına dönen Taşbaşoğlu’nun perişan halini görünce onun “Ermiş Taşbaş” değil de sureti olduğuna inanırlar. Eskisi gibi saygı görmeyen Taşbaşoğlu, bunalıma girerek intihar eder. Taşbaşoğlu’nun ölümü yeni efsanelere yol açar. Köylüler onun öldükten sonra “Kırklar Dağı”na çekildiğine inanır.

Memidik: Osman Delibaş’ın oğlu Memidik’e ilk olarak “Yer Demir Gök Bakır” da yer verilir. Oldukça kısa boyludur. Onun kısa boyu köyün kızları arasında alay konusu olmaktadır. Memidik, Taşbaşoğlu’nun ermişlik sürecine katkıda bulunan kişiler arasındadır. Kendi uydurduğu hikâyeye öyle gönülden bağlanmıştır ki gördüğü işkenceye ve yediği dayağa rağmen inancından bir şey kaybetmez. Memidik’in en büyük amacı Sefer’i öldürmektir. Böylece hem zedelenen gururunu geri kazanacak hem de sevdiği Zeliha’yı elde edebilecektir. Ölmez Otu’nun sonlarına doğru bu amacını gerçekleştirir ve Sefer’i öldürür. Hapisteki günlerini huzur içerisinde geçirir.

Muhtar Sefer: Üçlemenin önemli kişilerinden Sefer, Yalak köyünün muhtarıdır. Kendi çıkarları için yapamayacağı şey yoktur. Kendi köylülerini verimsiz tarlalarda çalıştırıp toprak sahiplerinden para alacak kadar bencildir. Muhtar Sefer, yazar tarafından şöyle tasvir edilir: “Göçün ucuna yakın yerinde, kara, üç yaşında, kulakları dimdik, canlı bir eşeğe binmiş, uzun kalın bacaklarını sarkıtmış, kasketinin siperliğini sağ kulağının üstüne yıkmış Muhtar afili afili gidiyordu. İki karısının ikisi de arkasından saygılıca, onun geniş omuzlarına gözlerini dikmişler, birbirlerine bakmadan, diş gıcırdatarak yürüyorlardı.”

Koca Halil: Mustukoğlu Halil Taşyürek üçlemenin en canlı karakterlerinden biridir. Seksen yaşını geçmiştir. Yaşlı adam asker kaçağı eski bir at hırsızıdır. Koca Halil, işine geleni yapan, çıkarcı bir kişiliktir. Koca Halil’in en önemli görevlerinden biri köylüye Çukurova’ya inme zamanını bildirmektir. Bunun zamanını bozkırdan kopup gelen döngelelerden anlar.

Diğer Kişiler: Elif, Hasan, Ümmühan, Zalaca, Adil Efendi, Döndülü Gelin, Kır İsmail’in Kızı, Kel Âşık, Ali Ömer, Vurgun Ahmet, Öksüz Duran, Fatma, Küstüoğlu, Kır İsmail’in Karısı, Delice Bekir, Hüsne, Recep, Fatmaca, Yüzbaşı Şükrü, Cumali Onbaşı, Sultan, Zeliha, Ökkeş Dağkurdu, Gömleksizoğlu, Taşbaşoğlu’nun karısı, Şevket Bey…

6. Metindeki zaman ve mekânın özellik ve işlevlerini açıklayınız.

🔑Cevap: Romanda olaylar Çukurova’da geçer. Yazar, serinin son romanında köylülerin çalışma alanını yüksekten ve ana çizgileriyle tasvir eder ve ayrıntıya girmez. Olayların geçtiği bir başka mekân da dağın öte yüzündeki “Yalak” köyüdür. Bu köyün gerçek mi, yoksa hayali bir köy mü olduğu bilinmemektedir.

Zaman: “Dağın Öte Yüzü” üçlemesinde zaman, Türkiye’nin tek partili dönemden çok partili döneme geçiş sürecinde yani 1950-1960 yılları arasında geçmektedir. Serinin son romanı “Ölmez Otu”nda ise olaylar pamuk toplama zamanında geçer. Çukurova’da pamuk toplama zamanı yaz sonuyla güz mevsiminin başlarıdır.

• 7. a) Aşağıda, okuduğunuz metinden iki parça verilmiştir. Bu parçalarda hangi anlatım biçimlerinin kullanıldığını nedenleriyle açıklayınız. “Bugün ırgatlar pamuk toplamadılar. Kadınlar akşamki ölü şöleni için yemekler pişirdiler. Tarhanalar, domatesli bulgur pilavları… Kadınlar bir bostandan bamyalar, patlıcanlar toplamışlardı. Memidik de iki turaç, üç üveyik vurmuştu. Bütün yemekleri ikindiüstü Taşbaşın karısının alaçığına taşıdılar. Gün aşağı sarkarken sofralar kuruldu, kadınlar ayrı, erkekler ayrı, sofralara bağdaş kurup oturdular.”

🔑Cevap: A. Betimleyici anlatım ve öyküleyici anlatım.kullanılmıştır.

b. Metinde başvurulan anlatım teknikleri ve işlevlerini belirleyiniz.

🔑Cevap: Metinde anlatıma canlılık katar. Daha güçlü bir anlam sağlar. Anlatılacak olay veya kavramların nasıl anlatıldığını belirten edebiyat terimidir; yazarın anlatımını yaparken kullandığı üsluba, başvurduğu yönteme anlatım biçimi denir.

8. Metindeki anlatıcı ve bakış açısını, bunların işlevlerini belirleyiniz.

🔑Cevap: İlahi bakış açısı ve 3. tekil kişi anlatıcı .

9. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

🔑Cevap: Yaşar KEMAL: Eserlerinde ele aldığı konularla, roman türüne getirdiği yeniliklerle ve dünya çapında aldığı birçok ödülle adından sıkça söz ettirmiş bir yazarımızdır. Anadolu halkının yabancı olmadığı konuları eserlerinde işleyen Yaşar Kemal, “toplumcu gerçekçi” çizgisinden ayrılmamış ve bu sayede her kesimden okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Romanda daha çok realist romanlarda kullanılan “dolaylı serbest anlatım” yolu kullanılmıştır. Üçleme boyunca yazarın düşünceleri, roman kişileri tarafından dile getirilir. Yazar, iç monologlarla kahramanlarının psikolojik yapısını okuyucuya nakleder. Romanlardaki diyaloglarda kişiler kendilerine özgü bir dille konuşur.

10. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.

🔑Cevap: AÇIK İLETİ: Memidik’in Muhtar Sefer’den almak istediği intikam sonunda onu öldürmesi ve köylülerin Taşbaşoğlu mitini yok etmeleri anlatılır.

ÖRTÜK İLETİ: Üçlünün üçüncü kitabı Ölmez Otu Toros Dağlarından Çukurova’ya uzanan bir toprakta yeşerir. Pamuk toplamaya inen Yalak köylülerine kendi yarattıkları efsane eşlik eder. Ancak mitin yıkılışını anlatan satırlar, vahşi olduğu kadar olağanüstü bir türkü gibi içimize işler.

Bizi Takip Edin

Diyariedebiyat.com ailesi olarak sunduğumuz paylaşım ve içerikleri yakından takip etmek için sosyal medyada bizi takip edin.

📌Facebook grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌Telegram grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌İnstagram hesabımızı takip etmek için tıklayın.

📌Twitter takip için tıklayınız.