EDİP CANSEVER’İN UMUTSUZLAR PARKI

Siz değil, o kadar ayrı gidiyor ki sizden

O ne mi, yaşadıklarınız belki

Bir umut oluyorlar sizden önce

Bir aşk, kahveye vurmuş asker ağızları gibi

Siz sabahları şehirlere bakarsınız

Siz sabahları dünyaya bakarsınız şehirlerden …

Edip Cansever’in Umutsuzlar Parkı adlı şiir kitabı, “Amerikan Bilardosuyla Penguen”, “Çember”, “Umutsuzlar Parkı” ve “Sığınak” başlıklı dört kısımdan oluşur. “Amerikan Bilardosuyla Penguen”de, “Acımaktan kurtulmuş yerlerine / Sonra duvardan duvara çizilerek / Ölü bir korkunçluğu taşıyor / Sen, hey, duvarlar gibi öldürülmek!” (S.K.I, s.137). “Çıkacaksanız çıkın, daha karar vermediniz mi? / Baktıkça bakıyorsunuz kendinize” (S.K.I, s.138), “Emiyor sizi yalnızlık” (S.K.I, s.138), “Ama nasıl, daha karar vermediniz ki” (S.K.I, s.140) dizeleri; tedirgin, kararsız, yalnız ve depresif insanı dile getirir. Burada bireyin psikolojik çıkmazları ve uyumsuzluğu dikkati çeker.

Nereye gidiyorsunuz ama nereye

Sanki biz olmayan insanlarız biraz da kuşkuluyuz

Ya da çok kuşkuluyuz – böyle.”

Edip Cansever’in şiir kişilerinin çoğunda depresif bir yapı görülür. Bunlar genellikle kendilerini mutsuz, umutsuz, kararsız, ruhsal yönden çökük, bunaltılı, karamsar, çaresiz, yalnız, sıkıntılı ve bitkin hissetmekle beraber; hayattan zevk almayan, cinsel bozukluğu olan, ölüm ve intihara meyilli kimselerdir.

Cansever, ilk şiir kitabı İkindi Üstü’nün “Hoşlandığım Kadınlar” başlıklı şiirinde şiir karakteri/anlatıcı, “Ne yapsam, neye benzetsem / Bu mahzun halimi /Aşıklık değil benimkisi / Yolculuk değil / Neyi duysam hüzünlenirim / En ufak şeyi, rüzgarı bile.” (S.K.I, a.20)* iç dünyasındaki depresif yapıdan söz eder.

Edip Cansever’in Umutsuzlar Parkı adlı şiir kitabında park imgesi, çaresiz insanların varoluşlarını aradığı mekânlar olarak yer alır. Burada bireyin benliğini oluşmasını engelleyen birçok sebep yer alır. Şiirin ilk kısımlarında “Biliyorsunuz parkların / Sizi çağıran tarafları / İnsanın gizli, karanlık köşeleriyle oranlı / Orada saklanıyor onlar” (S.K.I, s.159) denilerek, insanın bilinçaltına da göndermeler yapar. Yaşamın trajik durumları karşısında içinde “Bir sıkıntı şiiri gibi” (S.K.I, s.159) görünen bu şiir, bunaltı ve hiçlik duygularını ortaya koyar. Kendisini “yaşamsız resimlere” benzeten ben-anlatıcı, “İş edinmişim öyle kimsesizliği / Kendimi saymazsam –hem niye sayacakmışım kendimi / Çünkü herkese bağlı, çünkü bir yığın ölüden gelen kendimi” (S.K.I, s.160) diyerek, nihilist bir yapı ortaya koyar.

Ama elinizden ne gelir ki

Siz dolgun yaşamaya bakın günleri.

KAYNAKÇA:
Karabulut, Mustafa, Edip Cansever’in Şiirlerinde Depresif Karakterler.

Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası. Çev., Aykut Derman, İstanbul: Kesit Yayınları.
Bayıldıran, S. K. (1976). “Cansever’in ‘Çağrılmayan Yakup’u.” Soyut 5, Ekim