Fütürizmin Doğup Geliştiği Ortam

XX. yüzyılın ilk çeyreğinden görülen sanat/edebiyat akımıdır. Fütürizm dönemin sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel şartlarında doğup gelişmişler ve ömürlerini bu ortamda tamamlamıştır. XX. yüzyılın ilk çeyreğinde gerek Batı’yı gerekse bütün dünya milletlerini etkileyen en önemli olay 1. Dünya Savaşı’dır.

Savaşın bitiminde milletler galipler veya mağluplar grubundan birinde yer almıştır. Her iki grup için de ortak olan birtakım sonuçlar kaçınılmaz olmuştur. Bu da, silahlanmaya ayrılan büyük para ve emeğe karşılık yokluk, kıtlık, gözyaşı ve değerlerin alt üst oluşudur. Daha da önemlisi, insanların kendilerini ayakta tutan sosyal, ahlâkî ve dinî değerlerle yarınlara olan inanç ve ümitlerini yitirmiş, derin bir karamsarlığa düşmüş olmalarıdır.

Bu sebeple fütürizmin temelinde, huzursuzluk ve tedirginliğin yarattığı yeni bir insan, yeni bir dünya, yeni bir sosyal yapı, yeni bir gerçek,
yeni bir sanat arayışı vardır. Fütürizm bir tepki hareketidir: Sanatı evrensel insan özünün anlatımını esas alan klasisizmden sanatkârın bireysel duygularının anlatımını esas alan romantizme; bilimsel kadercilik veya görünenle sınırlayan natüralizmden an’ın geçici izlenimlerini esas alan empresyonizme kadarki bütün sanat anlayışlarına bir tepki.

Fütürizm (Gelecekçilik): Fütürizmin Anlamı ve Tanımı

“Fütürizm” (futurisme) kavram›, Fransızca’da “gelecek, gelecekteki, gelecek zaman, müstakbel” anlamındaki “futur” kelimesinden türetilmiştir. Anlamı; “gelecekçilik”tir. İtalya’da şair Marinetti ve birkaç ressam tarafından başlatılan fütürizm (1909), aynı yıl Fransa’da La Figaro gazetesinde yayımlanan bildirisiyle bütün dünyaya duyurulmuştur.

Fütürizmin Sanat/Edebiyatındaki İlke ve Nitelikleri

Fütürizm, sanayi medeniyetinin şekillendirdiği modern hayat ortamında doğmuştur. Amacı, bu hayatın en belirgin niteliği durumundaki yenilikleri, dinamizmi, hızı, değişimi, heyecanı, sanata taşımak ve sanatın diliyle ifade etmek; dolayısıyla sanat-hayat arasındaki kopukluğu ortadan kaldırmaktır.

Fütürizm, endüstrileşmenin bütün insan hayatına ve faaliyetlerine aktarılması teşebbüsüdür. Onlara göre hayat sürekli bir değişim ve dinamizm içindedir. Fütüristler, sanatın her türüne makineyi, hızı ve dinamizmi sokmak istemişler; makineye duydukları hayranlığı ifade etmeye çalışmışlardır. Fütürizm bildirisi:

Fütüristler, geleneksel tema ve şekilleri bir yana bırakarak, modern çağın, tekniğin, makine gücünün sağladığı ve gelecekte sağlayacağı bolluğu, refahı, huzuru savunurlar. Onlar, gerek resim gerekse şiirde, hayatı dinamizm içinde vermek ve daima değişeni yakalamak isterler. Ayrıca geçmiş – şimdi – gelecek ve bunlara ait duygular aynı anda verilmeye çalışılır. Ancak bunu alışılmış cümle, sanat tarzları ve mecazları yıkarak yaparlar.

Şiirin şeklinde yenilikler getiren fütüristler, vezin ve kafiyeyi kaldırmış, şiir sentaksını ve söyleyişi basitleştirmişlerdir. Modern hayata dönük, belli bir mısra tekniği olmayan, tabiî, şekil verilmemiş duyguların beslediği bu şiir, bir anlamda materyalisttir. Aslında fütürist şiirde duygunun yerini makine, çark ve fabrika gürültüleri almıştır.

Fütüristler ve Eserleri

Burada adı geçen sanatkârlar ve eserleri, sadece bu akım sınırları içindedir şeklinde anlaşılmamalıdır.

• Filippo Marinetti (1876-1944): Fütürizmin kurucusu İtalyan şair ve yazarı. Eserleri: Mafarka il Futurista, Le Roi Bombance.

• Vladimir Vladimirovic Mayakovski (1893-1930): Rus flairi. Eserleri: Savaş ve Evren, İnsan, Yüz Elli Milyon, Seviyorum, Tahtakurusu, Banyolar.

• Türk edebiyatında Nazım Hikmet.

Fütürist bir şiir örneği:

Bizi Takip Edin

Diyariedebiyat.com ailesi olarak sunduğumuz paylaşım ve içerikleri yakından takip etmek için sosyal medyada bizi takip edin.

📌Facebook grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌Telegram grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌İnstagram hesabımızı takip etmek için tıklayın.

📌Twitter takip için tıklayınız.