KALDIRIMLARDAN MONA ROZAYA BİR YOLCULUK

Bu çalışmada, modern Türk şiirinde farklı edebi dönemlerde ve farklı edebi anlayışlarda eser vermelerine karşın, aynı dünya görüşüne bağlı olmaları sebebiyle, benzer temalar üzerinde durmuş Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un şiirlerine bir bakacağız.

Necip Fazıl Kısakürek , Cumhuriyet devri Türk edebiyatında 1923 Kuşağı’nın en güçlü ve en meşhur şairlerinden biridir. Şairle özdeşleşmiş ünlü şiirlerinden biri olan “Kaldırımlar”, önce “Hayat”, daha sonra 1928’de müstakil aynı adla kitap halinde ve ardından “Ben ve Ötesi” ve günümüzde “Çile” adlı eserinde yer alır.

Ona Kaldırımlar’ı yazdıran bir arayıştır, kumarı bu arayışa bir araç olarak kullanır. Ama Paris onun için artık bitmiştir, zorunlu olarak yurda döner.

Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;

Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum

Yolumun karanlığa saplanan noktasında,

Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum

Cumhuriyet sonrası Türk edebiyatında Necip Fazıl Kısakürek ile Sezai Karakoç başka birçok şaire göre metafizik temaları daha fazla ele alan şairlerdir. Şiirlerindeki metafizik temalar yardımıyla insanın manevî çerçevesini anlama ve anlatma adına önemli eserler üretmişlerdir. Bu iki şairin şiirlerinin çoğu, insanın var oluş sorunsalı üzerinedir. Metafizik tema olarak da daha çok ölüm, ruh, ruhun ölümsüzlüğü, hakikat, arayış gibi kavramlar şiirlerinin ana konu ve temalarını oluşturmuştur. Bu iki şaire göre insanın özü, öte dünyaya aittir ve insan dünya hayatında kendini bir yabancı ya da misafir olarak görmelidir. İnsan fiilleriyle, niyetleriyle, dualarıyla fizikötesi ȃlemdeki özüne ulaşmanın yollarını aramalıdır.

Sezai Karakoç’un ölüm, ölüm ötesi ve ölümsüzlük kavramlarına yaptığı vurguların biri olarak şu örneği vermek mümkündür:

Çocuğu ölünce öyle çırpınır bir anne

Annesi ölünce bir çocuk öyle çırpınır

Çırpın çırpın ki belki görürsün ölümden ötesini

Senin mesleğin bir bakıma bir ölüm mesleği

Bozulmuş saatleri ölümle iyi etmek

Ölümle açmak kurumuş dudakları

Ölümle açmak kapanmış gözleri

Öleni ölümle diriltmek

Ölümle sağ tutmak sağ olanı

Ölümün ışınıyla görmek

Karanlık gecede

Karataştaki

Kara karıncayı

Şairlerin bu mana âlemiyle olan bağları diğer insanlara göre daha yoğun ve hassastır. Her çağda bu hassasiyetini koruyan muhakkak birçok şair, mistik duygu ve düşünceleriyle başka şair ve yazarlardan ayrılmaktadır. Onlardan ikisi Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’tur. Bu şairler söz konusu şiirlerinde Tanrı’ya, hakikate ve soyut varlıklara metafizik duyuşlar bağlamında farklı ve derin bir bakış açısıyla yaklaşmışlardır. Her ikisinin de şiirlerinde Tanrı’ya, hakikate ve soyut varlıklara yer vermeleri metafizik gerçeğin din ve şiirle olan irtibatını gösterir.

Adı geçen şairlerin diğer birçok şairden farkı, şiirlerindeki metafizik temalardır. Bilindiği üzere metafizik tema her bir şairin kendi iç dünyası ile ilgili duygu ve düşüncelerini şiirlerine yansıtması ya da hissettirmesidir. Metafizik temadan amaç ölüm, aşk, hakikat, iç arayış gibi soyut kavram ve kelimelere özel duygu ve düşünceleri ekleyerek kavramlara can vermek ve onları somut bir şekilde ortaya koymaktır.

Necip Fazıl Kısakürek şiirlerinde önemli bir motif olarak Hz. Muhammed’e yer verir. “Gaye insan ve ufuk Peygamber” olarak nitelediği İslam peygamberi, onun şiirlerinde her şeyiyle bir hayat rehberi, bir kılavuzdur. Şair, kurtuluşun, düzelişin o kılavuza uymakla mümkün olacağı inancındadır ve kendi ideolojisinde de kemikleşmiş olan bu düşünceyi, şiirinde işler. İnsan, toplum ve varlık Hz. Muhammed’e bağlıdır. Düzen onunla kaimdir. Ona uymayan hangi ölçü olursa olsun reddedilmelidir. Bu bağlamda Necip Fazıl, Mehmed Âkif’ten farklı bir vokabüler, üslup ve tarzda Hz. Muhammed’in medeniyet kurucu rolüne zaman ve mekân üstü olarak işaret eder.

Sezai Karakoç ise İslam’ı bizatihi medeniyet olarak gören, İslam medeniyetini İslam dini anlamında kullanan bir şahsiyet olarak bu medeniyetin en önemli sembolü olarak Hz. Muhammed’i görür. İslam kentinin kurucusu, bütün hastalıkların iyi edicisi, dirilişin müjdecisi olarak İslam peygamberini işaret eder.

İlk iki isimden dil ve üslup bakımından tamamen farklı olmakla birlikte benzer göndermeler yapan Karakoç, Hz. Muhammed’i Hz. Âdem’den kendi zamanına ve oradan da bütün zamanlara İslam medeniyetinin yegâne taşıyıcısı olarak görür. O, hikmet ve mucizesiyle İslam medeniyetinin kurulmasını ve güçlenmesini sağlamış, sadece Kâbe’deki değil, kalplerde, düşüncelerde ve hayallerdeki putları da yıkmış, bütün donmuş kalpleri Eskimoların ısınması gibi ısıtarak İslam medeniyetine kavuşturmuştur. Gençliğe ve bütün insanlığa örnek en büyük örnektir. Göz onu görmelidir, ağız onu söylemelidir ve hafıza onu anmalıdır. Böyle olursa İslam medeniyeti yeniden dirilecektir.

Allah’a hakikatten yola çıkmak, meşakkat;

Allah’tan yola çıkıp varılan şey, hakikat

Denebilir ki, her iki isim de Hz. Muhammed’i İslam medeniyetinin yeniden dirilmesi için en önemli şart olarak görmekte, onun kurucu rolüne vurgu yapmakta ve bu niteliklerini bir “bellek” olarak gelecek nesillere şiirleri yoluyla aktarma gayretindedirler.

Bu dünya bir tamam’dan eksiklikler âlemi;

Kopuşlar, ayrılıklar, kesikler ȃlemi…

Kaynakça

ANDI, M. Fatih, “Peygamber’i Şiirle Sevmek-XII: Hazret-i Peygamber’den İstimdâd”, İtibar Aylık Edebiyat ve Fikir Dergisi, yıl 6, sayı 53, Şubat 2016.

KARAKOÇ, Sezai, Gün Doğmadan, İstanbul, Diriliş Yayınları, 2010.

_______, Günlük Yazılar II – Sütun, İstanbul, Diriliş Yayınları, 2015

Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç Şiirlerinde Bir Medeniyet Öncüsü Olarak Hz. Muhammed

KOÇAK, Mesut, Necip Fazıl ve Sezai Karakoç’un Şiirinde Bazı Metafizik Temalar

MURADI, Hangama, Some Metaphysical Themes in the Poems of Necip Fazıl and Sezai Karakoç