Ünlü Harflerle İlgili Özellikler

Türkçede sesler ya ağızda ya da genizde oluşmasına göre ağız ve geniz sesleri diye ikiye ayrılır. Bu bakımdan Türkçenin ünlüleri oluşumları sırasında ses telleri titreştiğinden bütün ünlüler ötümlüdür.

/ı/ ünlüsü Türkçenin en zayıf ünlüsüdür. Ayrıca Türkçede nadiren geniş ünlüler de zayıflayıp düşebilir ya da dönüşebilir. Geniş ünlüler de düşebilir: Gazete > gaste, değnek > deynek…

Türkiye Türkçesi’ndeki alıntı sözcüklerde uzun ünlüler alıntı sözcüklerdeki uzun ünlüler anlam ayırt edicidir:

adet – âdet

ot – ôt

şura – şûra

alem – âlem

İkiz Ünlü (diftong): Tek bir hecede yer alan ikiz ünlüdür. ölçünlü dilde ikiz ünlü yoktur. Bu daha çok Batı dillerinde görülen bir özelliktir: auto > oto, toilette > tuvalet …

Yarı Ünlü: Boğumlanma noktaları bakımından ünlüler ile ünsüzler arasında yer alan ve oluşumları sırasında ağız boşluğunda hiçbir ses organının diğerine değmediği ünsüzlere denir.

/g/, /h/, /y/ sesleri yarı ünlüdür. Yarı ünlüler boğumlanma bakımından ünlülere, kullanım bakımından ünsüzlere benzer.