Hikâyede Anlatım Biçimleri Nelerdir? Anlatım Biçimi Örnekleri?

Öyküleyici metinlerde öyküleme ve betimleme anlatım biçimlerinden yararlanılır.

Öyküleyici (Öyküleme) Anlatım: Olay anlatımına dayanan anlatım biçimidir. Bu anlatım biçiminde okuyucuyu olay içinde yaşatmak amaçlanır. Öyküleyici anlatımda kişiler, olay örgüsü, mekân ve zaman ögeleri bulunur; fiil ve fiilimsilere çokça yer verilerek kişiler hareket hâlinde yansıtılır.

Örnek
“Gözleri doldu; Beyoğlu Caddesi o mahşer kalabalığı ve iki keçeli ışıltılı vitrinleriyle hatırına gelince içini çekmekten kendini alamadı. Geçen yıl bu mevsimde ve bu saatlerde sinema çıkışı kız, erkek bir sürü arkadaşla pastacılara uğrayıp ne isterlerse atıştırmış, üstelik kutu kutu doldurup apartmana götürmemişler miydi? Ya, dadandığı muhallebici… Keşkül üzerine dondurma yerler ve tekrar sinemaya koşarlar, gece seansına yetişirlerdi.”
Refik Halid Karay, Memleket Hikâyeleri

Betimleyici (Betimleme) Anlatım: Varlıkları, durumları zihinde canlandırmayı amaçlayan anlatım biçimidir. Betimleyici anlatımda sıfatlar kullanılarak varlık ve durumlar ayırt edici özellikleriyle verilir. Öznel olanlarına izlenimsel, nesnel olanlarına açıklayıcı betimleme denir. Öznel anlatımlı betimlemelerde okuyucuya izlenim kazandırmak, nesnel anlatımlı betimlemelerde bilgi vermek amaçlanır.

Betimleyici Anlatım Özellikleri:

• Betimlemeler açıklayıcı ve sanatsal betimleme olmak üzere ikiye ayrılır.

• Kişinin iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlil (ruhsal portre) denir.

• Kişinin dış görünüşünü anlatan betimlemelere fiziksel (simgesel) betimleme denir.

• Roman, hikâye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır.

• Kelimenin yan anlamına ve mecaz anlamlarına yer verilebilir.

Örnek
“Birdenbire güneşi, buluta benzemez garip ve sarı bir sis kapladı. Bir kirli el, çağla bademi eşeğin sırtından bir kumaş çekip aldı. Her zamanki kül rengi, yer yer havı dökülmüş eski mantosunu giydirdi eşeğe.”
Sait Faik Abasıyanık, Hişt, Hişt!..

Hikâyede üç tür betimleme yapılabilir.

• Fiziksel Betimleme (Portre): Kişilerin dış görünüşleri ortaya konur.

• Ruhsal Betimleme (Tahlil): Kişilerin iç yapısı, psikolojik özellikleri ortaya konur.

• İzlenimsel Betimleme: Varlıkların duyular üzerinde bıraktığı izlenimler dile getirilir.