CUMHURİYET DÖNEMİ HİKÂYE (1960 SONRASI)

1960’lı yıllarda hikâyelerde toplumsal konular olarak işçi, köylü, kasaba ve kenar semt insanlarının sorunları işlenmeye devam eder. 27 Mayıs ve 12 Mart darbelerini hazırlayan olaylar işlenir. Yazarlar; insanın çevresiyle uyuşmazlığı, yaşanılan düzene, alışkanlıklara, geleneksel ahlak anlayışına başkaldırı gibi bireysel konuları psikolojik çözümlemelerle eserlerine yansıtmışlardır. Varoluşçuluk akımı hikâyeleri de etkiler. Bu dönemden itibaren hikâye bağımsız bir yazı türü olduğunu kabul ettirir.

1960 yılından itibaren önemli başarılar elde edilmiştir. Yazarların bazıları toplumcu çizgide, bazıları bireysel duyarlılıkla, bazıları da dini ve milli duyarlılığa dayalı bir anlayışla eserler vermiştir. Yazarlar modernizm ve postmodernizm gibi yönelimlerin de etkisiyle anlatım olanakları ve teknikleri açısından hikâye türünün gelişimine katkı sağlamışlar.

1960’lı yıllarda ülkedeki siyasal ve sosyal olaylar ve bu olaylar karşısında halkın durumu eserlere yansıtılmıştır. Bu dönemde Erdal Öz, Bilge Karasu, Necati Cumalı, Ferit Edgü, Yusuf Atılgan, Selim İleri, Leyla Erbil, Demir Özlü, Demirtaş Ceyhun, Durusun Akçam, Orhan Duru, Mehmet Seyda, Talip Apaydın, Sevgi Soysal ve Bekir Yıldız gibi yazarlar bu dönemde eser veren önemli hikâyecilerdir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Sevinç Çokum, Hüseyin Nihal Atsız gibi birçok sanatçı din, dil, tarih, devlet, gelenek görenek gibi konular üzerinde durarak milli kimliği eserlerinde işlemeye başlamıştır. Vatan ve bayrak sevgisine eserlerde önem verilmiştir. Türk tarihinin şanlı dönemlerine yönelik konu ve temaların çerçevesinde milli bir bilinç oluşturulmaya çalışılmıştır.

1960 sonrası Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında bazı sanatçılar dini yönelime göre eserler vermişlerdir. Dini yönelim, Cumhuriyet Dönemi’nde insanların iç dünyalarını, bireysel duyuş tarzlarını ve inançlarını edebi eserlerde yansıtmayı amaç edinir. İslamiyeti yaşamlarına yansıtan sanatçılar, dinin huzur sağlayan boyutlarını eserlerinde ele almışlardır. İslami düşünüşü bazen zaman tasavvufi boyutlarıyla işleyen sanatçılar roman, hikâye gibi birçok düzyazı türünde eserler vermiştir. Sezai Karakoç, İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu, Mustafa Miyasoğlu, Sevinç Çokum, Rasim Özdenören, Erdem Beyazıt, Hüseyin Atlansoy, Nazan Bekiroğlu gibi sanatçılar islami yönelimin etkisinde eserler vermiş sanatçılardır.

1970’li yıllarda hikâyeciliğe başlayan yazarların çoğu, bugün de eser vermeye devam etmektedirler. Bu dönemde siyasi, toplumsal, günlük konular ele alınır; bunlar karşısında halkın durumu, yaşadıkları dile getirilir. Küçük insanın yaşam kavgası, kadının toplumdaki yeri, çocuklar için yazılan hikâyeler önem kazanır. Muzaffer İzgü, Füruzan, Tomris Uyar, Adalet Ağaoğlu, Pınar Kür ve Nazlı Eray bu dönemin önemli yazarlarındandır.

1980 ve 1990’lı yıllarda birey merkezli yazılan hikâyeler ile Güneydoğu Anadolu ve Doğu insanının sorunları verilirken bunların politikaya malzeme edilişi eleştirel bir bakışla incelenir. Nazlı Eray, Nedim Gürsel, Erhan Bener, Murathan Mungan, Burhan Günel, Nazan Bekiroğlu, Hulki Aktunç ve Osman Şahin dönemin önemli isimlerindendir.

Postmodernizm, Batı edebiyatında 1950’li yıllarda görülmeye başlanmıştır. Türk edebiyatında ise 1970’li yıllardan itibaren görülmeye başlanmıştır. Postmodernistler kendilerinden önceki edebiyat geleneğine karşı çıkarlar. Eserin biçimsel özelliklerini önemserler. Bir eserde anlatılan şeyi değil anlatımı önemsemişlerdir. Bu nedenle “Nasıl anlatırım?” sorusundan hareketle yeni anlatım teknikleri kullanmışlardır. Metinler arasılık da bu anlatım tekniklerinden biridir.

Metinler arasılık, bir metin içinde diğer metinlerle ya da müzik, resim, teoloji gibi çeşitli metinlerin bir metin içinde kullanılmasıyla oluşur. Örneğin bir roman yazarı eserinde halk hikâyesinden, kutsal metinden, fabldan ya da başka bir yazarın romanından, hikâyesinden yararlanabilir. Metinler arasılık, postmodern edebiyatın temel anlatım biçimlerinden biridir.

Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm): Bireyin kendi değerlerini kendinin oluşturabileceğini, geleceğini yine kendisinin kurabileceğini savunan bir felsefe akımıdır. Alman filozof Martin Heidegger’nın (Martin Haydigır) ortaya koyduğu felsefe sistemini, II. Dünya Savaşı yıllarında Fransız düşünür ve romancı Sartre benimsemiş ve edebiyata uygulamıştır. Bu görüş; bilinç, ruh, akıl ve düşünceye öncelik veren fikir akımlarının karşıtıdır. Varoluşçuluk her zaman tek ve bireyseldir.

Varolma, “öz”den önce gelir yani insan önce dünyaya gelir, var olur, ondan sonra kendi özünü kendisi meydana getirir ve olmak istediği gibi olur. İnsan yaradılışı diye bir şey yoktur, insan kendi değerlerini kendisi oluşturur. Dünyada kendisine yol gösterecek tek kişi, kendisidir. Bu düşünceye dayanarak özgür olmaya mahkûmdur ve her kararından sorumludur. Kararlarından sorumlu olmak, bireyde bunalım yaratır. Bu bunalım, sorumluluğu kendisinden başkasına yükleyememesinden kaynaklanır.

Varoluşçuluk felsefesini dile getiren eserlerde karakter yoktur, çeşitli durumlarla karşı karşıya kalmış insanlar vardır. Kararlarını vermekte özgür olan insanın karşılaştığı durumlarda kendisini aşması, kendi öz’ünü yaratması gerektiği anlatılır. Egzistansiyalizmin önemli temsilcileri şunlardır: Jean Paul Sartre, Albert Camus (Alber Kamü), Andre Gide (Andre Jid), Samuel Beckett (Semyıl Bekıt), Franz Kafka (Fıranz Kafka).

1960 Sonrası Hikâye yazarları için tıklayın.

Bizi Takip Edin

Diyariedebiyat.com ailesi olarak sunduğumuz paylaşım ve içerikleri yakından takip etmek için sosyal medyada bizi takip edin.

📌Facebook grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌Telegram grubumuza katılmak için tıklayınız.

📌İnstagram hesabımızı takip etmek için tıklayın.

📌Twitter takip için tıklayınız.